Bilinmeyen ve yeni ortam ve kişilerle karşı bir çoğumuz çekingen davranabiliriz , fakat
çekingen kişilik bozukluğu olan bireyler genel tutum olarak , korkuya kadar varan duygu durum
halinde bulunabilirler. Özgüven eksikliğine bağlı , kendini ortaya koymakla güçlük ve sosyal
ortamlardan soyutlama davranış ve tutumları sergileyebilirler.
Dsm-5 tanı kriterlerine göre dört ya da daha fazla maddenin , toplumsal kaçınma , yetersizlik
duygusuna bağlı özgüven eksikliği , eleştiri ve olumsuz değerlendirmeye aşırı duyarlılığı içeren bir
örüntüyle süreklilik arz etmesiyle ortaya çıkmaktadır. Bunlar ;
- Eleştirilecek , beğenilmeyecek ya da dışlanacak olma korkusuyla çok fazla kişilerarası ilişki
gerektiren etkinliklerden kaçınma - Sevildiğinden emin olmadıkça insanlarla ilişkiye girmek istemez.
- Mahcup düşeceği ya da alay konusu olacağı korkusuyla yakın ilişkilerde tutukluk gösterir.
- Toplumsal durumlarda eleştirileceği ya da dışlanacağı üzerine kafa yorar.
- Yetersizlik duyguları yüzünden yeni kişilerle aynı ortamda bulunduğu durumlarda ketlenir.
- Kendisini toplumsal yönden beceriksiz , kişisel olarak albenisi olmayan biri olarak ya da
başkalarından aşağı görür. - Mahcup düşebileceğinden ötürü kişisel girişimlerde bulunmak ya da yeni etkinliklere katılmak
istemez.
Baskılanmış olarak , güçlü bir kabul görme isteği mevcut olabilir. Bu durum mevcut olsa bile
eleştirilere karşı hassas olabilirlikleri dolayısıyla toplumdan kopuk ve kendilerini korumaya yönelik
kaçınma davranışları sergileyebilirler. Gergin ve korkulu görülebilen bu kişiler , gülünç duruma
düşme düşüncesi altında , kaçınıcı davranışlar sergileyebilirler.
Kendi kabuğunda , uzak , soğuk , utangaç bir mizaç ve tutum gözlemlenebilir. Güven duygusundaki
boşluklar ve olumsuzluklar dolayısıyla , başka bireylere karşı kendilerini açmakta ve ifade etmekte
güçlük duyabilirler. Bu kişilik bozukluğuna sahip bireylerin genel amacı benliğini korumaktır. Erken
çocukluktaki ebeveynlerin olumsuz tutumları , gelişmemiş bir özgüven , bu kişilik bozukluğunun
oluşumunda etkili olabilir.
Yerleşik düşünceleri arasında , toplumsal olarak yeteriz biriyi , insanlar bana yakınlaşırlarsa
‘’gerçek’’ beni bulup çıkaracaklar ve beni dışlayacaklar , hoş olmayan durumlara düşmekten
kaçınmalıyım gibi cümleler örnek olarak gösterilebilir. Benlik algısında düşüklük ve yetersizlik
düşünceleri mevcut olabilir.
Birey bu kişilik bozukluğu tanısı almış ise , uygun bir terapi yöntemi ve terapistle , terapi
oturumlarına başlaması ve sürekliliği önem arz etmektedir.
