Bağımlılık Şeması, bireylerin başkalarının onayına ve ilişkilere aşırı derecede bağımlı olduğu bir psikolojik şema türüdür. Bu şema, kişinin kendini yetersiz hissettiği ve başkalarının onayını kazanmak için aşırı tavizler verdiği durumları yansıtır. İşte bağımlılık şemasının belirtileri, nedenleri ve tedavisi hakkında daha fazla bilgi:
Belirtileri:
- Başkalarının onayına fazla bağımlılık.
- Başkalarının beklentilerini karşılamak için aşırı çaba gösterme.
- Kendi ihtiyaçlarını ihmal etme.
- Başkalarının düşüncelerini ve hislerini önemseme.
- Eleştirilere aşırı hassas olma.
- İlişkilerde aşırı bağımlılık veya bağımlılıktan kaçınma.
Nedenleri: Bağımlılık şemasının nedenleri kişiden kişiye farklılık gösterebilir, ancak genellikle aşağıdaki faktörler rol oynar:
- Çocukluk deneyimleri: Olumsuz aile dinamikleri, eleştirici ebeveynler veya yetersizlik hissi yaratan çocukluk deneyimleri, bağımlılık şemasının gelişimine katkıda bulunabilir.
- Aile geçmişi: Ailede benzer bağımlılık şemalarına sahip olan bireyler, bu şemanın gelişiminde etkili olabilir.
- Travmatik deneyimler: Travmatik olaylar veya ilişkilerde yaşanan olumsuz deneyimler, bağımlılık şemasının oluşmasına neden olabilir.
Tedavisi: Bağımlılık şemasının tedavisi, bireyin bu olumsuz inanç ve davranış kalıplarını tanımasını, anlamasını ve değiştirmesini içerir. İşte bağımlılık şemasının tedavisi için kullanılan bazı yaklaşımlar:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, bireyin yanlış inançları ve davranışları üzerinde çalışmasına yardımcı olabilir. Terapist, bireye bu şemaları tanımasında ve değiştirmesinde rehberlik eder.
- Şema Terapisi: Özellikle şemaların temelindeki derin duygusal yaraları ele alan bir terapi türüdür. Bu terapi, bağımlılık şemasının kökenlerini ve etkilerini anlamak için kullanılır.
- Duygusal Farkındalık (Mindfulness) ve Kendine Şefkat: Bireylerin duygusal farkındalık ve kendine şefkat geliştirmesi, bağımlılık şemasını değiştirmeye yardımcı olabilir. Bu, olumsuz düşünceleri ve duygusal tepkileri yönetmeyi öğrenmeyi içerir.
- İlişki Becerileri: İlişki becerilerini geliştirmek, bağımlılık şemasıyla başa çıkmak için önemlidir. İlişkilerde sağlıklı sınırlar belirleme ve başkalarının beklentilerini dengeleme becerileri öğretilir.
Bağımlılık şemasının tedavisi kişiselleştirilmiş olmalıdır ve bir uzmanın gözetiminde yapılmalıdır. Tedavi süreci, bireyin ihtiyaçlarına ve yaşadığı zorluklara bağlı olarak değişebilir. Terapistler, bireylere bu şemaları tanımaları, anlamaları ve daha sağlıklı ilişkiler kurmaları konusunda yardımcı olabilir.
